اکوسیستم فینتک ایران بهاندازه کافی در تنگنای ریسکپذیری سرمایهگذاران سنتی و منگنه رگولاتوری تحتفشار هست که نیازی نباشد خودش به خودش بیرحمی کند، بهخصوص که موضوع هم نهالتر بلاکچین باشد.
رویای بلاکچینی
اولین شرکتی که حدود ۴ سال پیش تصمیم گرفت همه آیندهاش را روی اسب چموش بلاکچین شرطبندی کند اریاتک بود. خیلی از بزرگترها هنوز شمشان بو نبرده بود. برای این کار باید هر کاری را کنار میگذاشت و باید برای آن هر کاری میکرد. طبیعتاً تنهایی نمیشود یکی از بازیگران تأثیرگذار صنعت شد و باید همراه داشت. اول از دوستان خوب و توانمند، اگر کسی هست. یکی از این دوستها کنارمان نشست و پابهپای اریاتک راه رفت و پیش برد. پیروز باشد، امروز مدیرعامل اینتلاویژن است که خیلی تلاش کرد کسانی با بلاکچین و بیتکوین آشنا شوند که یک امضایشان مقررات تعیین میکند.
نهفقط یزدان عباسی، خیلیها اریاتک را شکل دادند و بزرگ کردند و بزرگ شدند.
یکی از این دوستها طوری سودای بزرگ شدن داشت که آدم غبطه میخورد. تازه از استخدام یکی از فینتکهای زیرمجموعه بانکی بیرون آمده بود و میخواست برای خودش باشد. اریاتک عاشق اینطور آدمهاست. دست دوستی داد و نزدیک عید یار اریاتک شد و اریاتک قول داد که ظرف ۶ ماه او را به آرزویش برساند.
ظرف شش ماه این یک نفر شد شش نفر که بعضیهایشان از جایی بیرون آمده بودند. اریاتک بلاکچینی در کنار دوست قدیمی پیشنهاد بهتری بود. حالا دیگر این یک نفر یک تیم بود که اسمش را گذاشتیم «اولبلاک». یک دفتر مستقل و هویت حقوقی «اول معماران زنجیرهبلوک ایرانیان» و قرار بود اولین بلاک فینتک ایران باشد برای توسعه بلاکچین و کلی برنامه داشتیم که دست در دست هم قطب فنی بلاکچین باشیم. یک شرکت با سهم اسمی اولیه ۶۰٪ برای سرمایهگذاری و بنیانگذاری اریاتک. اریاتک اما معتقد بود برای انتظاری که از دو مدیر جنگنده میرود سهم ۴۰ درصد یا حتی ۳۳ درصد هم کافی است. نهایتاً چند ماه بعد در یک نشست دوستانه این سهم از بین ۱۵ و ۳۳ شفاهاً ۲۵ درصد توافق شد تا اریاتک حسن نیت خود را نشان داده باشد: راه دوری نمیرود.
قرار شد از شهریور ۹۶ به بعد با اولبلاک مثل یک شرکت مستقل برخورد شود، هرچند هنوز به لحاظ حقوقی پرسنل اریاتک بود. تقسیم وظایف شد، اریاتک هزینهها را تأمین میکند، کسی از جیبش خرجی نکند. در عوض یکی قرارداد بیاورد یکی مدیر فنی باشد. مدیرعامل محترم به توسعه بازیهای آنلاین علاقه بیشتری داشت تا بلاکچین. خیلی اعتقادی به درآمدسازی بلاکچین نداشت. ولی تمام پروژهها فعلاً از اریاتک است یا بلاکچینی است یا به بیتکوین ربط دارد. قرار است تا پایان دیماه حداکثر تمام پروژهها را به کارفرما تحویل دهد.
اولبلاک چند؟
سال در شرف اتمام است و هنوز پروژهها در حال تکمیل و تصحیح هستند. در همین روزهاست که اولبلاک به لطف یک دوست قدیمی هم دانشکدهای برای فروش سهم از اولبلاک مزهمزه میکنند. اریاتک از این گفتگوها خبر دارد، ولی از نتیجه و توافق نه. همین روزهاست که اریاتک یک قرارداد آماده بلاکچینی را بهعنوان اولین قرارداد خارج از شرکت به اولبلاک تقدیم میکند.
سال تمام شد و دوستان اولین نوروز اولبلاک را به امید خانه جدید میگذرانند. اردیبهشت ۹۷ مدیران اولبلاک به اریاتک اعلام میکنند که در حال بررسی پیشنهاد یک PSP هستند، ولی جزئیات این توافق بستهشده از در غیب به گوش اریاتک میرسد. همان قصهای که بعد از دو هفته از زبان مهرداد فرنوش جاری شد و خبر آخر اینکه تا آخر اردیبهشت بیشتر مهمان اریاتک نیستند. دفتر را پیش از موعد تحویل داده و به تعبیر خودشان باید تحتفشار قرار بگیرند تا بزرگ شوند. معنای این فشار این است که تیم اولبلاک به شرکت پرداخت الکترونیک سامان (سپ) فروخته شده و همگی بر این توافق دارند که سهم اریاتک از این موجودیت معادل صفر است. گفتنی است که هنوز پروژههای پاییز سال گذشته درحال توسعه و تکمیل هستند و حالا که وقت خداحافظی است به میزان ۸۰ درصد پیشرفت کرده است!
قسم به دم خروس
اریاتک از اولبلاک جدید سهم دارد و یکی از شرکا تصدیق و امضا میکند که بهاندازه ۲۵ درصد بدهکارند، و توافق میشود که طرفین اولبلاک تاریخ ۱ خرداد ۹۷ را ارزشگذاری کرده و ۲۵ درصد آن را به اریاتک بپردازند. ۲۵ درصد از همه آنچه در کنار اریاتک ساخته شد، اعم از پروژهها و برند. پروژههایی که هیچوقت تمامشدهاش تحویل داده نشد در نمایشگاهها و مصاحبهها و گفتگوها رونمایی میشوند و ادعا این است که: از صفر توسعه دادهایم.
و حالا میبینیم که اولبلاک پوستانداخته و با همان تشکیلات برند خود را تغییر داده است: «همراستا»
ماهیت اولبلاک با تغییر لباس عوض نمیشود. اگر آنچنانکه خریدار ادعا میکند اولبلاک متعلق به اریاتک نیست چرا برند را تغییر دادند؟
زمین گرد است
نمیخواستم بلند حرف بزنم. اما این آخرین گام در جهت اصرار بر پایمال کردن حقوحقوق یک شرکت فناور توسط یکی از مدعیان صنعت فینتک حاکی از آن است که اخلاق حرفهای و راستی در این اکوسیستم نیازمند حامیان بیشتری است. از بانک خوشسیمای سامان که روزگاری نهچندان دور به پیشگامی در نوآوری شناخته شد نیز باید پرسید چقدر به این رویههای ناپسند و غیراخلاقی در شرکتهای زیرمجموعه خود واقف است؟
البته اریاتک همان اریاتک روزهای اول است که میتواند از نو بسازد و باوجود اینگونه بیاخلاقیها توانسته است بهعنوان یک شرکت پیشرو درزمینهٔ توسعه بلاکچین و جایگاهسازی و مقرراتگذاری رمز ارز در کشور گام بردارد و تاکنون بهخصوص در سال ۹۷ پروژههای موفقی ازجمله همکاری با شرکت خدمات انفورماتیک درزمینهٔ راهکارهای شناخت مشتری و پلتفرم توکنیزه کردن تحت عنوان پلتفرم برنا در رزومه خود دارد. همچنین به همت اریاتک و همکار محقق آن اینتلاویژن در کنار دیگر بازیگران فعال صنعت، نهادهای قانونگذار و مقرراتگذار ایران ماینینگ را بهعنوان یک صنعت شناخته و با اعلام نسخه اولیه الزامات مقرراتگذاری بانک مرکزی ایران به باشگاه کشورهای سازگار با رمز ارز پیوسته است.
دنیای بلاکچین و رمز ارز مسطح است و اولین و بزرگترین بودن در آن چندان معنایی ندارد. بلاکچین اگرچه نیاز به اعتماد را به چالش کشیده است، اما در جهانی که نتوان به یک دوست یا به یک نام اعتماد کرد یک بعلاوه یک قطعاً کمتر از دو است.